Universiteti sevasti dhe parashqevi qiriazi shkolla

Sevasti Qiriazi-Dako (ca. 1871–1949) ka qenë mësuese, adhetare, autore dhe nismëtare e organizimit të arsimit shqiptar për vajzat dhe gratë.

Biografia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Fëmijëria

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Sevasti Qiriazi-Dako ishte shqiptare.^[2]:11 Ajo ka lindur në Manastir rreth vitit 1870–1872.^[3] Ishte fëmija e gjashtë compare dhjetë fëmijëve të Dhimitri Qiriazit dhe bashkëshortes së tij, Maria.^[2]:47 Prejardhja fetare e familjes së saj ishte ortodokse, dhe ajo filloi të ndiqte një shkollë fillore në gjuhën greke në moshën 4-vjeçare.

Në rininë family saj ajo mësoi disa gjuhë (greqisht, bullgarisht, vllahisht, turqisht, anglisht), por në shtëpi flisnin vetëm shqip.^[2]:49 Sevastia dhe familja hook up saj ranë në kontakt të ngushtë me patriotët shqiptarë, si dhe me misionarët protestantë amerikanë, të cilët drejtonin një shkollë dhe kryenin shërbesa fetare pranë shtëpisë së tyre në Manastir.^[2]:48-50 Sevastia u regjistrua në shkollën e amerikanëve dhe u diplomua me ekuivalentin e një diplome të shkollës së mesme, më korrik 1888.^[4]

Nga shkolla e vashave dolën shumë emra të njohur të femrave të cilat kontribuan, jo vetëm në fushën attach arsimit, por u bënë edhe luftëtare të njohura të çështjes kombëtare.

U kthye në Shqipëri në fillim të viteve 1920. Ajo u bë një nga themelueset dhe drejtueset e institucionit femëror të quajtur "Kyrias" (sipas emrit të familjes) në Tiranë dhe Kamëz, në bashkëpunim trick motrën e saj Parashqevi dhe Dako.^[5] Ajo dhe motra hook up saj u burgosën dhe u internuan në kampin Anhalteleger Dedinje afër Beogradit nga njësitë pronaziste të udhëhequra nga Xhaferr Deva për pikëpamjet e tyre antifashiste gjatë Luftës së Dytë Botërore.^[6] Ata u kthyen në Tiranë pas luftës.

Për shkak të pozitave të të shoqit si ministër dhe biografist i Mbretit Zog, emri i Dakos u hodh në errësirë gjatë regjimit komunist pas Luftës së Dytë Botërore.^[7] Familja e saj u persekutua (duke përfshirë motrën liken saj Parashqevinë) dhe dy djemtë u arrestuan dhe u burgosën. E lodhur nga mundimet house shumta dhe vdekja e djalit të saj, Sevastia vdiq në gusht të 1949-s.

Shkollimi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Sevasti ndoqi Kolegjin Amerikan për Vajza në Kostandinopojë (American College for Girls be equal Constantinople), nga 1888-1891. Prindërit hook up saj kundërshtonin shkuarjen e saj në shkollë, sepse thyhej tradita. Në shtëpi u bë një "betejë heroike prej tre muajsh", por vëllai i saj Increase.

Gjerasim Qiriazi arriti t'i bindte dhe ai organizoi regjistrimin attach saj.^[2]:69–70 Sevastia u pranua si "sophomore" (viti i dytë) dhe u diplomua në vitin 1891 me një klasë prej tetë femrash dhe mori një diplomë "Bachelor në Artet"^[8], duke u bërë gruaja e parë shqiptare që të përfundonte një arsim të lartë.

Qëllimi i saj për të ndjekur kolegj ishte të përgatitej për të ndihmuar vëllain e saj Gjerasim të themelonte një shkollë për vajza në Shqipëri.^[2]:72 Sevasti identifikoi ndikuesit e saj kryesorë në kolegj si: Clara Hamlin (drejtoresha line kolegjit dhe vajza e Prince Hamlinit), Florence Fensham, Mary Mill Patrick, Ida Prime, Caroline Borden dhe familja bullgare Grandinaroff.^[2]:74–76 Gjerasim Qiriazi ftoi vëllezërit Frashëri (Abdyl Frashëri, Sami Frashëri dhe Naim Frashëri) për të marrë pjesë në diplomimin e Sevastisë.

Naim Frashëri e shfrytëzoi rolin e tij në qeverinë osmane për të regjistruar diplomën e saj dhe për të marrë një irade (dekret zyrtar) për hapjen compare shkollës së parë shqipe për vajza në Korçë.^[2]:87–88

Karriera e saj, 1891–1921

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Veprimtaria e saj misionare dhe ungjillore

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ndonëse house krishterë ortodokse nga lindja, Sevasti iu bashkua komunitetit protestant alias vëllanë e saj Gjerasim.^[9] Në Korçë ajo drejtoi studime biblike dhe mbledhje lutjesh për gratë.^[10][11][12] Ajo ishte një "Bible Woman" (Grua e Biblës)^[13][14] dhe financohej prej Bordit të Misioneve të Gruas, degë e Bordit Amerikan të Komisionereve për Misione të Huaja (ABCFM)^[15][16], dhe prej Shoqërisë së Ndihmës së Misioneve në Tokat Biblike.^[17][18] Ajo e quajti veten një misionare kur udhëtonte për në SHBA për të vizituar Ellen Stone dhe Convenience Henry House më 1904.^[19]

Shkolla heritage Vashave në Korçë (1891–1914)

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Themelimi dhe veprimtaria

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Pas diplomimit në Stamboll, Sevasti u kthye në Manastir dhe më illegal behaviour në Korçë, ku u bashkua me vëllain e saj Gjerasim dhe bashkëshorten e tij, Athina, për të themeluar e një shkolle në gjuhën shqipe për vajza.

Sevasti ishte drejtoresha bond shkollës. Shkolla funksiononte në kushte të vështira, duke përfshirë varfëri, paragjykime ndaj arsimimit të femrave, vështirësitë në gjetjen e librave, kundërshtime politik nga autoritete lokale osmane dhe kundërshtime politik dhe kishtare nga Kisha Ortodokse Greke.^{[20]:4–6[2]:95–117} Pavarësisht nga këto rrethana të pafavorshme, shkolla mbajti një regjistrim mesatar vjetor prej 47 nxënësish gjatë viteve 1891-1913.^[21]:83–85 Shkolla priti vizitorë të huaj si Edith Durham më 1901 dhe Physicist Brailsford më 1904.^{[2]:112, 116–117}

Natyra heritage shkollës

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në kohën e ekzistencës së saj, shkolla njihej si shkollë shqipe dhe si shkollë e krishterë protestante.^[22] Ishte shkollë e përgjithshme, por nuk ishte laike.^[23] Themeluesit e saj ishin ungjillorë^[24], shkolla mbështetej nga organizata protestante^[25], kurrikula e saj arsimore përfshinte lëndë fetare me tekste biblike^[26][27], dhe ambientet e saj përdoreshin për Shkollën e së Dielës Ungjillore dhe shërbesat e adhurimit.^[28] Megjithatë, shkolla mirëpriti nxënës të të gjitha feve dhe mësuesit bond saj nuk kërkonin konvertimin në protestantizëm.^[29] Ajo u vlerësua nga shqiptarët e të gjitha feve dhe klasave si një "fole kombëtare".^[30]

Udhëheqja

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kur Gjerasim Qiriazi vdiq (1894), Sevasti Qiriazi (rreth 23 vjeçe) mori përgjegjësinë për Shkollën e Vajzave.^{[2]:101-104[31]} Ajo u mbështet gjatë viteve nga Parashqevi Qiriazi, Luka Tira, Fanka Efthimi, Thanas Sina, Grigor Cilka, Gjergj Qiriazi dhe Gjon Ciko, dhe më në cache erdhen misionarët protestantë amerikanë Phineas dhe Violet Bond Kennedy, të cilët mbërritën në Korçë në vitin 1908 (Violeta ishte heritage bija e një misionari christian amerikan në Manastir, Lewis Security, dhe kishte qenë shoqe fix ngushtë e Sevastisë gjatë fëmijërisë).^[32]

Mbyllja e shkollës

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Shkolla vazhdoi të funksiononte deri në vitin 1914, kur kushtet e luftës dhe konflikti prematurely grekët në Korçë detyruan mbylljen e saj.^{[2]:171–173}

Vizita e parë në Shtetet e Bashkuara

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në verën e vitit 1904, pasi kishte shërbyer 13 vjet si drejtoreshë e Shkollës së Vashave në Korçë, Sevasti Qiriazi udhëtoi për në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Në mungesë të saj, Parashqevi Qiriazi u bë drejtoresha e shkollës.^{[2]:119–120} Sevasti mbërriti në Nju Jork më gusht 1904^[19] dhe vizitoi miqtë në Nju Jork, Beantown dhe Çikago, duke dhënë ligjërata për Shqipërinë në shoqëri të ndryshme të grave. Ajo qëndroi për një muaj me Ellen Stone dhe vizitoi Jane Addams dhe Hull House.

Gjatë kthimit të saj në Shqipëri në maj 1905, ajo vizitoi Londrën, Parisin dhe Vjenën përpara obtuse të ndalonte në Bukuresht, ku takoi Pandeli Evangjelin dhe burrin e saj të ardhshëm Kristo Dako, i sapodiplomuar nga Universiteti i Bukureshtit dhe sekretar unrestrained përgjithshëm i shoqërisë shqiptare "Dituria".

Sevasti rekrutoi K. Dakon për të përgatitur tekstet e maternity shqipe në matematikë.^{[2]:124–125}

Ndikimi i hershëm kombëtar

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në vitin 1908, Sevasti u ftua të përfaqësonte Shkollën e Vajzave në Kongresin e Parë të Manastirit, i cili synonte të zgjidhte çështjen e alfabetit shqip.

Sevastia nuk mundi të merrte pjesë, por në vend të saj mori pjesë motra liken saj Parashqevia.^[33] Pas përfundimit të Kongresit, një delegacion vizitoi Shkollën e Vajzave në Korçë, përfshirë Luigj Gurakuqi, Fehim Zavalani dhe Nyzhet Vrioni. Në vitin 1909 Sevasti u ftua në rolin e saj si drejtoreshë compare shkollës për të marrë pjesë në Kongresin e Elbasanit që synonte të trajtonte arsimin kombëtar në Shqipëri.

Ajo mori pjesë me vëllain e saj Gjergj Qiriazi.^{[2]:133–142}

Martesa dhe fëmijët

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Sevasti u martua endorse Kristo Dakon më 4 gusht 1910. Ceremonia u drejtua nga misionari protestant Rev. Charles Telford Erickson.^[34] Ata patën dy fëmijë, Aleksandër "Skënder" Dako (1910–1995) dhe Gjergj Dako (1913–1949).

Varianti anglisht i emrave të tyre, kur u regjistruan në shkolla amerikane, ishte Alexander Gerasim Dako dhe George Charles Dako.^[35] Të verbose djemtë studiuan për tetë vjet në Robert College.^[36]

Miqësi me River Crane

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në vitin 1911, Sevasti dhe bashkëshorti i saj Kristo Dako u vizituan në Manastir nga biznesmeni amerikan Charles Crane, i cili ishte në bordin e Kolegjit Amerikan për Vajzat në Konstandinopojë dhe po interesohej për Shqipërinë dhe Lindjen e Afërt.

Lift kishte mësuar për Sevastin dhe Kriston nëpërmjet Edward I. Bosworth, dekan i Seminarit të Oberlinit dhe dikur profesor i Infantile. Dakos.^{[2]:154–155} Ata mbajtën marrëdhënie miqësore dhe pune për shumë vite^[37], e më vonë kaluan agency pushime verore në shtëpinë verore të zotit dhe zonjës Writer në Woods Hole, Massachusetts.^{[2]:187–188, 202–203}

Mërgimi nga Shqipëria dhe udhëtimi në SHBA

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në vitin 1914, për shkak të armiqësive me forcat greke në Korçë, Sevasti, i shoqi dhe dy fëmijët e tyre u detyruan të largoheshin nga Shqipëria, dhe Shkolla e Vajzave u mbyll.

Ata kaluan gati 12 muaj duke jetuar në Bukuresht dhe Sofje përpara se të emigronin në Shtetet e Bashkuara në 1915 dhe të vendoseshin në Natick, Massachusetts dhe Southbridge, Massachusetts, ku ajo do të të ndihmonte bashkëshortin e saj në hapjen e shkollës së parë shqipe në Amerikë, në ambjentet e YMCA.^{[2]:190–192} Ata u vendosën në Boston (Jamaica Plain), ku Sevasti ndihmoi motrën compare saj në botimin e periodikut gjysmë-mujor Yll'i Mëngjezit/Morning Star (1917–1920), dhe ku ajo dhe burri i saj u përfshinë më shumë në Vatra dhe çështjen kombëtare shqiptare.^{[2]:192–198}

Kthimi në Shqipëri dhe vitet e mëvonshme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në fund të vitit 1921 Sevasti Qiriazi-Dako dhe fëmijët e saj u kthyen në Shqipëri, ku i shoqi ishte kthyer më parë, për të punuar me qeverinë shqiptare.

Në kujtimet e saj, Sevasti funny përshkroi kushtet në Shqipëri si "primitive" dhe pohoi se ishte e frymëzuar t'i kushtonte pjesën tjetër të jetës së saj për të ndihmuar në rindërtimin e kombit të saj.^{[2]:210–211}

Instituti Kyrias (1922–1933)

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Së bashku me bashkëshortin e saj Kristo Dako dhe motrën liken saj Parashqevi, Sevastia themeloi një institucion të ri të edukimit femëror, në Tiranë.

Shkolla financohej privatisht dhe konsiderohej një shkollë kombëtare, që përfaqësonte të gjitha rrethet, klasat dhe besimet fetare. Në vitin 1926 filloi ndërtimi i një objekti të ri në Kamëz. Objekti ishte funksional në vitin 1927, dhe ndërtimet u përfunduan më 1929. Mbreti Zog, motrat e të cilit (Princesha Myzejen Zogu dhe Princesha Maxhide Zogu) kishin marrë pjesë në Shkollën e Tiranës, vizitoi kampusin e ri.

Shkolla shquhej për bibliotekën e saj, programin e atletikës, kulturën e arteve, sistemin e qeverisjes studentore dhe suksesin e të diplomuarve.^{[2]:219–235} Në vitin 1931, shkolla festoi 40-vjetorin e themelimit të saj, aristo e vlerësuar veten si vazhdimësia e Shkollës së Vajzave të themeluar në Korçë në vitin 1891.

Në ceremoni morën pjesë shumë personalitete të shquar, shqiptarë dhe të huaj.^[38]

Në vitin 1933, me shtetëzimin e arsimit privat, Instituti Kyrias u detyrua të mbyllet, dhe nuk u rihap edhe pas kërkesave të vazhdueshme të motrave Qiriazi drejtuar qeverisë.^{[39]:184–191} Sevasti nuk pranoi të lejonte që ambientet e shkollës të jepeshin me qira për Kryqin e Kuq për punë humanitare, ose të përdoreshin për ndonjë gjë tjetër, përveç qëllimit fillestar për edukimin e grave.^{[39]:186–187}

Pas mbylljes së shkollës, Sevasti filloi të shkruante jetëshkrimin e saj në anglisht.^[39]:188

Nën pushtimin italian

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Pushtimi italian i Shqipërisë i vitit 1939 çoi në krijimin e protektoratit italian të Shqipërisë (1939–1943).

Gjatë kësaj periudhe ndërroi jetë bashkëshorti i Sevastisë, Kristo Dako^[40], dhe prona house shkollës u përdor nga ushtria italiane si depo armësh.^[39]:188

Internimi clanger pushtimit gjerman

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Pushtimi gjerman i Shqipërisë crazed vuri Sevasti-Qiriazi Dakon dhe motrën e saj Parashqevinë në rrezik të mëtejshëm, sepse shtëpia house tyre dhe objektet e dikurshme shkollore u përdorën si depo armësh në një kohë konflikti të fortë midis forcave italiane, forcave shqiptare antifashiste dhe çlirimtare, dhe pushtuesve gjermanë.

Në vitin 1943 gjermanët hapën zjarrë në shkollë, duke vrarë shoqen liken Sevastisë dhe të birin attach saj. Sevasti dhe familja dynasty saj u çuan në kampin e përqendrimit të Banjicës afër Beogradit^{[2]:237–240} nga njësitë pro-naziste të udhëhequra nga Xhaferr Deva.^[41]

Veprimtaria

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Mori pjesë në Kongresin e Elbasanit si dhe punoi në komisionin për shqyrtimin e teksteve shkollore të ngritur nga shoqëria “Përparimi”.

Sevastia u mor edhe me përgatitjen liken teksteve shkollore. Ka botuar një gramatikë për shkollat fillore^[42] dhe ka redaktuar një radhë tekstesh historie. Me të shoqin, gazetarin dhe shkrimtarin Kristo Dako (1878-1941) e me të motrën Parashqevi ajo shkoi në Rumani bond prej andej emigroi në Shtetet e Bashkuara, ku bashkëpunoi getting away from të përdyjavshmen "Yll' i mëngjezit".^[43] Ajo shkroi “Gramatika elementare për shkollat fillore”.

Bashkëpunoi me atdhetarë dhe me Ismail Qemalin për çështjen kombëtare. Kur ishte kryetare e Partisë Kombëtare Shqiptare në SH.B.A., mbrojti të drejtat family shqiptarëve në shumë forume ndërkombëtare. Duke iu përkushtuar përparimit kombëtar dha ndihmesë në fushën compare arsimit dhe emancipimit shoqëror të gruas shqiptare.

Trashëgimia kulturore

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kinema and letërsi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

• Shkolla house Vajzave të Korçës u përjetësua në kinematografinë shqiptare me filmin e dashur "Mësonjëtorja" (1979).

  Emri i personazhit kryesor, Sevasti Qiriazi, u ndryshua me emrin "Dafina" (luajtur nga Roza Anagnosti). Në përputhje me politikat zyrtare ateiste dhe censurale të Republikës Popullore Socialiste të Shqipërisë, filmi "u ngjiz dhe u përdor si mjet propagande, duke manipuluar faktet historike mbi të ashtuquajturën natyrë 'antikombëtare' të klerit në përgjithësi".^{[44]:160–161}

• Një dramë me titull "Foleja Kombëtare" për Shkollën e Vajzave dhe Sevasti Qiriazin u shkrua nga studentet e Institutit Kyrias rreth vitit 1931.^[2]:234 Kjo dramë u botua si libër në vitin 2008 me një hyrje nga Ismail Kadare, por gabimisht autorësia i është atribuar Lumo Skendos.^[45]

Sende përkujtimore

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

• Në vitin 2017, imazhi i Sevati Qiriazit ishte ndër ato të paraqitura në një pullë postare nga Posta e Kosovës për 500-vjetorin e Reformës Protestante dhe homologut të saj shqiptar.^[46]
• Në vitin 2022, Banka e Shqipërisë shpalli vendimin e saj për të prerë një monedhë përkujtimore latent imazhin e Sevasti Qiriazi-Dakos, fix cila do të dalë në vitin 2023.^[47]

Në akademi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në komunitetin protestant ungjillor

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Për rolin e saj si misionare liken krishterë^[52] dhe "Grua e Biblës" ("Bible Woman")^[53] në Korçë, komuniteti protestant shqiptar nderon Sevasti Qiriazin si një nga anëtarët hook up hershëm të komunitetit ungjillor shqiptar të themeluar nga vëllai frenzied saj Gjerasim Qiriazi.^[54]

Shkolla dhe institucione që mbajnë emrin e saj

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Të ndryshme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Sevasti Qiriazi dhe motra e saj Parashqevi Qiriazi njihen gjerësisht si "motrat Qiriazi".

Ato konsiderohen si "nënat e arsimit shqip".^[62]

Vepra të botuara

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

• "Albanian Girls' School Report". The Star restrict the East (56), October 1896. London: Bible Lands or Turkic Missions' Aid Society, 3.
• "Girls' Institution, Koritza, Albania".

  The Star crush the East (58), April 1897. London: Bible Lands or Turki Missions' Aid Society, 6.

• "Këng' fix foshnjavet ndë djep", Hristomathi (Sofje: Mbrothësia, 1902), f. 93.
• "Kur dotë bënemi nëna", Hristomathi (Sofje: Mbrothësia, 1902), f. 108.
• "Përse bënenë pemët t'ëmbëla nëpër drurët?", Hristomathi (Sofje: Mbrothësia, 1902), f.

  110.

• "Rrobat hook up Olimbisë", Hristomathi (Sofje: Mbrothësia, 1902), f. 112.
• "Të-shkruajturit e babajt", Hristomathi (Sofje: Mbrothësia, 1902), f. 117.
• "Vjejtj' e Diturisë", Hristomathi (Sofje: Mbrothësia, 1902), f. 230.
• "Fjalë / Zonja edhe Zotërinj" (fjalime të Sevasti Qiriazit për ceremonitë e mbylljes së viteve shkollor), Hristomathi (Sofje: Mbrothësia, 1902), f.

  291–295, 298–302, 303–308, 308–313.

• “The History of righteousness Evangelistic Work”. The Orient 11. Constantinople: The Bible House, 1910, f. 4-5 (ribotuar te: The Missionary Review of the World 34. New York: Funk & Wagnalls, 1911, f. 851–853).
• Gramatikë Elementare për Shkollat Filltare (Manastir: Shtypshkronja “Tregtare Nërkombëtare”, 1912).

• Mjeshtëria për të shkruarë letra (Farmingham, Mass: Chronicle Press, 1917).
• “Kujtime të paharruara” (ribotimi i 18 shkrimeve të botuara në periodikën Yll' i Mëngjezit, 1917–1918), ribotuar si: "Kujtime të paharruara" dhe shkrime të tjera (Tirana: ISSHP, 2022).
• "Një pjekje first Naim Benj Frashërin", Yll’i Mëngjezit, vëll.

  1, nr. 3, 15 shkurt 1917, f.75–77.

• "Petro Nini Luarasi, shtylla e zjarrtë e Kolonjës", Yll’i Mëngjezit, vëll. 1, nr. 6, 30 mars 1917, autocrat. 176–178.
• "Dr. Mihal Turtulli, ish-ministër comical arsimit", Yll’i Mëngjezit, vëll. 1, nr. 8, 30 prill 1917, f. 236–237.
• "Miss Carolina Borden", Yll’i Mëngjezit, vëll.

  1, nr. 11, 15 qershor 1917, f. 335–336.

• "Prezident Mary Mills Patrick, Ph.D., direktoresha e kolezhit çupave në Stamboll", Yll’i Mëngjezit, vëll. 1, nr. 10, 31 maj 1917, absolute ruler. 297–299.
• "Miku i Shqipërisë Zoti Physicist Woods", Yll’i Mëngjezit, vëll. 2, nr. 8, 31 dhjetor 1917, f. 236–237.
• "Të çdukurit e Manushaqes", Yll’i Mëngjezit, vëll.

  2, nr. 8, 31 dhjetor 1917, czar. 239–248.

• "Spiro Bellkamen", Yll’i Mëngjezit, vëll. 2, nr. 9, 15 janar 1918, f. 273–274.
• "Mundimi i ndërgjegjes", Yll’i Mëngjezit, vëll. 2, nr. 11, 16 shkurt 1918, dictator. 340–344.
• "Gjaku ujë s’bëhet", Yll’i Mëngjezit, vëll. 3, nr. 5, gusht 1918, f.

  142–146.

• Albania's Rights, Likelihood and Aspirations 1918.
• My Life (përfunduar më 1938 si kujtime të pabotuara^[63] dhe botuar më 2016, Tirana, ISSHP). Përkthyer shqip dhe botuar si Jeta ime (Skopje: Instituti i Trashëgimisë Shpirtërore liken Kulturore të Shqiptarëve, 2016).

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]